İnsanlar uzun ömür yanında kaliteli ve sürdürülebilir bir ömür talep ediyorlar. Sağlık ve bununla bağlantılı teknolojiler çok önem kazanacak. İnsanların bilgiye erişim süreleri ve dolayısıyla tepki süreleri çok azaldı. Bir yerde olan ya da olduğu sanılan bir olaydan anında haberdar olup tepki verilebiliyor. Tabi her şey tozpembe değil. Teknoloji iyi amaçlar yanında kötü amaçlar içinde kullanmaya çok açık. İstemeden ya da isteyerek çok fazla kişisel bilgi veriyoruz ve kişisel iz bırakıyoruz. Bunu da hayatımızı kolaylaştırmak için kullandığımız ve çoğu zaman bedava olan bir cep telefonu uygulaması ile yapıyoruz. Doğal olarak yaşamlarımız mercek altında ve mahremiyetin giderek ortadan kalkması ciddi bir problem yaratıyor. Blockchain vb gibi teknolojiler de insanların özel hayatlarının gizliliğini korumaya aday. Buradan da görülebildiği üzere kendi yarattığımız teknolojik sorunların bazı çözümleri de teknolojik. Çeşitli olumsuzluklara karşın tarihsel trendler dünyanın gelecekte bugünden daha iyi bir yer olacağını ve teknolojinin de buna büyük katkısı olacağını gösteriyor. Tabi bu kendi haline bırakılırsa olmayacak ve bunun için bazı ciddi adımlar atmamız gerekecek. Gelin bu haftaki sayımızda da geleceğimizi şekillendiren teknolojiler hakkında bilgi edinelim…
İlk 5 Teknoloji Listesi
1. Yapay Zeka
2. Veri Odaklı Teknolojiler
3. Nesnelerin İnterneti
4. İleri Malzemeler
5. Bulut Bilişim/Blockchain/Biyoteknoloji
Yapay Zeka (Artificial Intelligence)
Yapay zeka, başta insanlar olmak üzere canlıların gerçekleştirebildiği yüksek bilişsel fonksiyonlar ile otonom davranışların, geniş kapsamda yapay sistemler, dar kapsamda da makineler ve yazılımlar tarafından gerçekleştirilmesi üzerine çalışan bilim ve teknoloji alanıdır.
1950’li yıllarda akademik bir disipline dönüşmüş olan yapay zeka, öncelikle kural tabanlı uzman sistemler yönünde gelişmiş ve başarılı uygulamalar vermiştir.
Yapay zeka çalışmalarına olan ilgide ve finansmanda 1970’lerin sonundan 1990’ların başına kadar bir azalma yaşamıştır ki bu döneme yapay zeka kışı adı verilmiştir. Son dönemlerde algoritmik gelişmeler, işlemci hız ve çeşitliliğindeki (örneğin paralel işlem yapmayı mümkün kılan GPU işlemcilerinin gelişmesi) artışlar ve büyük verinin birikimi ile öğrenme tabanlı yapay zeka yöntemleri öne çıkmış ve yapay zeka yeniden güçlü bir biçimde gündeme gelmiştir.
Yapay zekanın bir alt alanı olan makine öğrenmesi (machine learning), bilgisayar sistemlerinin belirli bir görevdeki performanslarını kademeli olarak iyileştirmek için kullandıkları algoritma ve matematiksel modellerin incelendiği alandır. Beynin yapısından ve çalışma biçiminden esinlenen ve makine öğrenmesinin bir alt alanı olan derin öğrenme ise verinin yapısını ve özelliklerini de öğrenmeyi sağlayan algoritma ve yöntemleri içeren alandır. Bu çalışmada yapay zeka ve özellikle de alt alanı olan makine öğrenmesi geleceğimize yapacağı etki bakımından en öne çıkmıştır. Çalışmaya katılan hemen hemen herkesin öncelikli teknoloji listesinde yapay zeka yer almaktadır. Yapay zekanın tüm diğer alanları derleyip, toparlayıp entegre eden bir role sahip olacağı düşünülmektedir.
Veri Odaklı Teknolojiler (Data Centered Technologies)
Veri, yeni hammadde olarak görülmeye başlanmıştır. Veri odaklı teknolojiler üretilen ve farklı kaynaklardan toplanan verinin depolanması, yapılandırılması, etiketlenmesi, işlenmesi, erişilmesi ve analize (ve dolayısıyla yapay zekaya) hazır hale getirilmesine yönelik teknolojileri içermektedir. Şirketlerin ve kuruluşların elinde insan eliyle yönetilmesi ve yapılandırılması mümkün olmayacak kadar çok veri birikmesiyle tescilli veri tabanı teknolojilerinden yatırım yoğun veri merkezlerine kadar bu alana hizmet edecek çok farklı uygulamalar geliştirilmeye başlanmıştır. Büyük veri (İng. big data), hızlı veri (İng. fast data), veri analitiği (İng. data analytics), zenginleştirilmiş analitik (İng. augmented analytics) vb de bu alanla farklı şekillerde ilişkili olarak ele alınan kavramlardır.
Nesnelerin İnterneti (Internet of Things – IoT)
Nesnelerin internetini, çeşitli haberleşme protokolleri sayesinde birbirleriyle ve daha büyük sistemler ile otonom biçimde haberleşen, bağlanan, etkileşime giren ve bilgi paylaşan cihazlar tarafından oluşturulmuş akıllı ağ yapı olarak tanımlamak mümkündür. Nesnelerin interneti birden fazla teknoloji bileşeninin bir araya gelerek oluşturduğu bir bileşke teknoloji alanıdır. Sensörler, haberleşme, eyleyiciler, bataryalar, bulut bilişim, yazılım, yapay zeka, veri analitiği ve siber güvenlik bu alana katkı veren teknolojilerdir. Bugün 9 milyarı aştığı düşünülen internete bağlı cihaz sayısının 2020 yılında 20 milyarı aşacağı (bu rakam farklı kaynaklarda 50 milyara kadar çıkabilmektedir) öngörülmektedir.
Malzemeler (Materials)
Malzeme, bir nesneyi oluşturan kimyasal madde ya da maddelerin karışımıdır. Malzeme fiziksel olan her şeyin yapı taşıdır. Yapısal ve fonksiyonel yeni malzemeler alanında çok yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Kompozitler, aerojel, karbon nano tüp, grafen, meta malzemeler, amorf malzemeler, metal köpüğü, metalik camlar vb yeni malzemeler üzerindeki çalışmalar sürmekle birlikte enerji üretimi, iletimi ve depolanması, sensörler, işlemciler, sabit diskler ve katmanlı imalat gibi teknolojilerin geleceği de malzeme bilimi ve teknolojilerindeki gelişmelere bağlıdır.
Bulut Bilişim (Cloud Computing)
Bilişim sistemleri ve bilgisayarlar tarafından, kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, internet üzerinden erişimde bulunulan yazılım uygulamaları, veri depolama hizmeti ve işlem kapasitesi olarak tanımlanan bilişim hizmetlerinin genel adıdır. Kullanıcıların en düşük kapasiteli cihazla bile internet olan her yerden erişim sağlayarak hizmet alabildikleri (uygulama, yazılım, veri ve işlemci kapasitesi) bulut bilişim sistemleri dijital bir ağ aracılığıyla çoklu sunucu bağlantısı gerçekleştirmeyi sağlıyor. Bulut bilişim hizmetlerinin üç farklı katmanı ise SaaS (Software as a Service) ya da yazılımı hizmet olarak sunma, PaaS (Platform as a Service) ya da platform hizmeti ve IaaS’tır (Infrastructure as a Service)ya da sunucu altyapı hizmeti olarak tanımlanmaktadır.
- Blok Zincir (Blockchain) Blockchain,
Merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan zincirleme bir modelle şifrelenmiş işlem takibi sağlayan dağıtık veri kayıt sistemidir. Verilerin biriktirildikleri blokların bir zincir gibi, birbirlerine şifreleme algoritmaları ile bağlayarak saklamasına ve bu zincirin birçok kişiyle dağıtık olarak paylaşılmasına dayanır. İşlemlerin kayıtlı olduğu blok zinciri ağ üzerindeki herkes ile aynı olacak şekilde tutulur. Veri kayıtları çok sayıda bilgisayarda dağıtık bir şekilde tutulduğundan bir daha değiştirilemez, manipüle edilemez veya silinemez.
- Biyoteknoloji (Bio-Technology)
Basitçe modern teknolojinin yaşam bilimlerine uygulanması olarak tanımlanabilecek biyoteknoloji canlıların hücrelerinde bulunan fonksiyonları anlamak, değiştirmek ve geliştirmek amacı ile kullanılan teknolojilerdir. Hücre ve doku biyolojisi kültürü, moleküler biyoloji, mikrobiyoloji, genetik, fizyoloji ve biyokimya gibi doğa bilimleri yanında bilgisayar ve mühendisliklerden yararlanır. Canlı organizmalardaki kalıtım ve çeşitliliği araştıran ve yine biyolojinin bir dalı olan genetiğin de yardımıyla bitki, hayvan ve mikroorganizmaları geliştirmek, doğal olarak var olmayan veya yeteri kadar üretilemeyen yeni ve nadir bulunan maddeler elde etmek için de faydalanılmaktadır. Başta sağlık, eczacılık ve tarım olmak üzere pek çok alanı köklü bir biçimde etkilemeye başlamıştır.